Resmi Gazete'de yayımlanan Gelir Vergisi Tebliği'ne göre artık yalnızca konut sahipleri değil kiracılar da 'elden ödeme' yaptıklarında para cezası ödeyecek.
Yürürlükten kaldırılan eski tebliğde iş yeri kiralamalarında hem kiracılara hem kiralayana ceza kesilirken konut kiralamalarında kiracılara ceza uygulanmıyordu. TBMM'de Temmuz’da kabul edilen Vergi Kanunları ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname'de Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile kiracıya da ceza kesilmesi imkanı getirilirken söz konusu ceza tutarlarında da artışa gidildi.
Pek çok kişiyi yakından ilgilendiren uygulamanın nasıl yapılacağına dair 7 farklı örnek tebliğde yer aldı.
Örnek 1: Gayrimenkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi mükellefiyeti olan (A), sahibi olduğu gayrimenkulünü, 2024’te mükellefiyeti bulunmayan (B)’ye konut olarak kiraya vermiş olup konutun aylık kira bedeli 20 bin TL’dir.
Yapılan araştırmalar sonucunda, 2024 yılının Kasım ayına ait kira bedelinin elden ödendiği tespit edildi.
Söz konusu bu durumda, elden gerçekleştirilen kira ödemeleri sebebiyle tevsik zorunluluğuna uyulmadığından, gayrimenkul sermaye iradı yönünden mükellefiyeti olan kiraya veren (A) ve mükellefiyeti bulunmayan kiracı (B)’ye 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Buna göre; elden tahsil edilen ve ödenen 20 bin TL kira tutarı için bu tutarın yüzde 10’u oranında hesaplanan (20 binTLx0,10=) 2 bin TL ceza tutarı, 2024’e ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5.000 TL’nin altında kaldığından, (A) ve (B)’ye ayrı ayrı Kasım ayı için (1x5.000=) 5.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Kiracı (B)’nin; ödemenin tevsik zorunluluğuna uymadan yapıldığını, ödemeyi izleyen beş iş günü içerisinde kendiliğinden idareye bildirmesi halinde de kiracı (B)’ye özel usulsüzlük cezası kesilmeyecektir.
Örnek 2: Gayrimenkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi mükellefiyeti olan (C), sahibi olduğu gayrimenkulünü 15/10/2024 tarihinden itibaren vergi mükellefi olmayan (D)’ye aylık 25 bin TL’ye konut olarak kiraya vermiştir.
Konu ile ilgili olarak yapılan araştırmalar sonucunda, 2024 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ait kira bedellerinin 10 bin TL’sinin banka aracılığıyla, kalan 15 bin TL’sinin ise elden ödendiği tespit edilmiştir. Söz konusu bu durumda, elden gerçekleştirilen kira ödemeleri sebebiyle tevsik zorunluluğuna uyulmadığından, kiraya veren (C) ile kiracı (D)’ye, her bir işlem için 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Buna göre; her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, elden tahsil edilen ve ödenen 15 bin TL kira tutarı için bu tutarın yüzde 10’u oranında hesaplanan (15 bin TLx0,10=) 1.500 lira ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5 bin TL’nin altında kaldığından, (C) ve (D)’ye ayrı ayrı Ekim, Kasım ve Aralık ayları için (3x5.000=) 15.000 TL özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Aynı durumun 2025 yılı ve sonraki yıllarda da devam etmesi durumunda, bu seneler için belirlenecek asgari ceza tutarları dikkate alınacaktır.
Örnek 3: Gayrimenkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi mükellefiyeti olan (E) sahibi olduğu gayrimenkulünü, 2024’te serbest meslek kazancı yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan (F)’ye konut olarak aylık 25 bin TL’ye kiraya vermiştir. Serbest meslek erbabı (F), kiraladığı konutu mesleki faaliyetinden bağımsız olarak ikamet amaçlı şekilde kullanıyor.
Yapılan araştırmalar sonucunda, kiracı (F)’nin 2024 yılının Kasım, Aralık aylarına ilişkin kira bedellerini elden ödediği tespit edildi.
Böyle bir durumda elden yapılan kira ödemeleri sebebiyle tevsik zorunluluğuna uyulmadığından, kiraya veren (E) ve kiracı (F)’ye 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Buna göre; her bir işlem için ayrı ayrı olacak şekilde, elden tahsil edilen ve ödenen 25 bin TL kira tutarı için bu tutarın %10’u oranında hesaplanan (25 binTLx0,10=) 2 bin 500 TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5 binTL’nin altında kaldığından, (E) ve (F)’ye ayrı ayrı Kasım ve Aralık ayları için (2x5.000=) 10 bin TL özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Örnek 4: Gayrimenkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi mükellefiyeti olan (G) ve (H)’nin, yüzde 50 hisse nispetinde sahibi oldukları gayrimenkul, 2024’te ticari kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan ve bilanço esasına göre defter tutan (I)’ya iş yeri olarak aylık 40 bin liraya kiraya verildi.
Yapılan araştırmalar sonucunda, kiracı (I)’nın 2024 yılının Ekim, Kasım aylarına ilişkin kira bedellerini elden ödediği tespit edildi.
Bu durumda, elden gerçekleştirilen kira ödemeleri sebebiyle tevsik zorunluluğuna uyulmadığından, gayrimenkul sermaye iradı yönünden mükellefiyeti olan kiraya veren (G) ve (H)’ye ayrı ayrı olmak üzere 213 sayılı Kanunun mükerrer 355.maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre, ticari kazanç mükellefi (I)’ya ise 213 sayılı Kanunun mükerrer 355.maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Buna göre; kiraya veren (G) ve (H)’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olacak şekilde hisseleri nispetinde elden tahsil ettikleri 20 bin TL kira tutarlarının yüzde 10’u oranında hesaplanan (20 bin TLx0,10=) 2 bin TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5 bin TL’nin altında kaldığından, toplamda iki ay için (2x5.000=) 10 bin TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Kiracı (I)’ya, her bir işlem için ayrı ayrı olmak üzere, elden ödediği 40 bin TL kira tutarlarının %10’u oranında hesaplanan (40 bin TLx0,10=) 4 bin TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı 20 b bin TL’nin altında kaldığından, toplamda iki ay için (2x20 bin=) 40 bin TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Kiracı (I) tarafından, kira bedelinin tamamının hissedarlardan herhangi bir tanesine bankalar veya Posta ve Telgraf Teşkilatı Anonim Şirketi aracılığıyla ödenmesi halinde de hem kiraya verenler hem de kiracı tarafından tevsik yükümlülüğünün yerine getirildiği kabul edilecek.
Örnek 5: Gayrimenkul sermaye iradı yönünden gelir vergisi mükellefiyeti olan ve gelir vergisine ilişkin başka bir faaliyeti olmayan (İ)’ye ait olan gayrimenkul, 2024 Ekim’den itibaren 30 bin TL’ye iş yeri olarak ticari kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunan ve bilanço esasına göre defter tutan (J)’ye kiraya verildi.
Yapılan araştırmalar sonucunda, kiracı (J)’nin, 2024 yılı Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin kira bedellerinin 10 bin TL’sini banka aracılığıyla, kalan 20 bin TL’sini ise elden ödediği tespit edilmiştir.
Böyle bir durumda, elden gerçekleştirilen kira ödemeleri sebebiyle tevsik zorunluluğuna uyulmadığından, kiraya veren (İ)’ye 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre, ticari kazanç mükellefi kiracı (J)’ye ise 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (1) numaralı bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Buna göre; kiraya veren (İ)’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olacak şekilde elden tahsil ettiği 20 bin TL kira tutarlarının yüzde 10’u oranında hesaplanan (20 bin TLx0,10=) 2 bin TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı olan 5 bin TL’nin altında kaldığından toplamda üç ay için (3x5.000=) 15 bin TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Kiracı (J)’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olacak şekilde elden ödediği 20 bin TL kira tutarlarının yüzde 10’u oranında hesaplanan (20 bin TLx0,10=) 2 bin TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı 20 bin TL’nin altında kaldığından toplamda üç ay için (3x20.000=) 60 bin TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Aynı durumun 2025 yılı ve sonraki yıllarda da sürmesi durumunda bu yıllar için belirlenecek asgari ceza tutarları dikkate alınacaktır.
Örnek 6: Bilanço esasına göre defter tutan ticari kazanç mükellefi (K), ticari işletmesine kayıtlı gayrimenkulü, 2024’ün Ekim ayından itibaren 350 bin TL’ye iş yeri olarak (L) A.Ş.’ye kiraya vermiştir.
Yapılan araştırmalar sonucunda, kiracı (L) A.Ş.’nin, 2024’ün Ekim, Kasım ve Aralık aylarına ilişkin kira bedellerinin 100 bin TL’sini banka aracılığıyla, kalan 250 bin TL’sini ise elden ödediği tespit edilmiştir.
Böyle bir durumda, elden gerçekleştirilen kira ödemeleri sebebiyle tevsik zorunluluğuna uyulmadığından, kiraya veren (K)’ye ve kiracı (L) A.Ş.’ye 213 sayılı Kanunun mükerrer 355. maddesinin 1. fıkrasının (1) numaralı bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Buna göre; kiraya veren (K) ve kiracı (L) A.Ş.’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olacak şekilde elden ödenen ve tahsil edilen 250 binTL kira tutarlarının yüzde 10’u oranında hesaplanan (250 bin TLx0,10=) 25 bin TL ceza tutarı, asgari ceza tutarı 20 bin TL’nin üzerinde olduğundan, toplamda üç ay için (3x25 bin=) 75 binTL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Aynı durumun 2025 ve sonraki senelerde de devam etmesi halinde, bu yıllar için belirlenecek asgari ceza tutarları dikkate alınacaktır.
Örnek 7: Sahibi olduğu evi kısa zamanlı günlük, haftalık veya aylık olarak kiraya veren ve bu faaliyeti sebebiyle işletme hesabı esasına göre defter tutan ticari kazanç mükellefi (M), 2024 yılının Ekim ayında on beşer günlük konaklayan müşterileri (N) ve (O)’nun her birinden 60. binTL hizmet bedelini peşin şekilde elden tahsil etmiştir.
Böyle bir durumda elden gerçekleştirilen kira ödemeleri sebebiyle tevsik zorunluluğuna uyulmadığından, kiraya veren ticari kazanç mükellefi (M)’ye 213 sayılı Kanunun mükerrer 355 inci maddesinin birinci fıkrasının (2) numaralı bendine göre, müşteri (N) ve (O)’ya ise ayrı ayrı olmak üzere 213 sayılı Kanunun mükerrer 355. maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendine göre özel usulsüzlük cezası kesilecek.
Buna göre; kiraya veren (M)’ye, her bir işlem için ayrı ayrı olacak şekilde elden tahsil ettiği 60 bin TL kira tutarlarının yüzde 10’u oranında hesaplanan (60 bin TLx0,10=) 6 bin TL ceza tutarı, 2024 yılına ilişkin belirlenen asgari ceza tutarı 10 bin TL’nin altında kaldığından toplamda iki işlem için (2x10 bin=) 20 bin TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.
Müşteri (N) ve (O)’nun her birine ise elden ödedikleri 60 bin lira kira tutarının yüzde 10’u olarak hesaplanan ve asgari ceza tutarı üzerinde kalan (60 bin TLx0,10=) 6 bin TL tutarında özel usulsüzlük cezası kesilecektir.