Bir ülkede konut fiyatları üst üste iki sene Euro bazında yüzde 15 kadar artarken, boş konut stoku 600 bin olabilir mi? Üstelik de söz konusu o ülkenin nüfusu hepi topu 4 milyon bile değilken? Mantıklı gelmese bile oluyor; Hırvatistan da bunun örneği. “Konut fiyatları çok şişti, bunun sonu nereye varacak? Çöküş ihtimali var mı?” Son dönemlerde bu soru yalnızca Türkiye’de değil, Avrupa’dan Asya’ya birçok yerde soruluyor. Avrupa Birliği'nde konut fiyatları 2023 yılının 2. çeyreğinde 2014 yılından bu yana ilk defa yıllık bazda geriledi...
Tüm dünyayı etkisi altına alan koronavirüs için yapılan hesapsız kitapsız zorunlu harcamalardan sonra Rusya-Ukrayna Savaşı’nın getirdiği yaptırımlar ve yıkımla küresel ekonomi de dengesini de yitirince, borçlanma ve karşılıksız para basma sarmalı içerisinde enflasyon “32 keskin dişli canavar” olarak herkesin de canını yaktı ve yakıyor.
2015 ve 2020 yıllları arasında Avrupa Birliği’nde yüzde 1 civarında olan yıllık enflasyon, 2022 yılında yüzde 8.8’i vurdu. 2023 yılının başında yüzde 10 bile geçilmişti ama sene sonuna doğru yeniden yüzde 3’ün altı görülmeye başlandı.
Dünya'dan Suat Taşpınar'ın haberine göre kontrollü enflasyon sırasında mortgage faizleri bir hayli makulken, yaklaşan fırtınanın farkında olanlar konut kredilerine yüklendi, ellerindeki paraların enflasyonda erimesinden korkan ve başka alternatif yatırkm aracı bulamayanlar da Avrupa’da emlak sektörüne akın etti ve görülmemiş fiyat artışları da eski kıtayı sardı.
Birkaç sene önce konutlarda metrekare fiyatının 1.500-2 bin Euro arasında dolandığı Zagreb’de, artık fiYyatlar 2 bin 500 Euro - 3 bin Euro seviyelerine çıktı. Fakat işte son birkaç aydır durgunluklar Hırvatistan’da da başladı. Kıyılarda yazlıkçılara yüksek fiyatlarla satılan gayrimenkuller de kapanan sezonla beraber kış uykusuna yattı.
Paylaşılan bilgilere göre söz konusu ülkede fiyatlar tarihi zirvesini görmüşken, boş konutların sayılarının da son 10 sene içerisinde yüzde 43 artış göstererek, 600 bine çıktı. Yalnızca Zagreb ve çevresinde söz konusu bu sayı 54 bin. Hırvatistan'da 2011 yılından 2021 yılına kadar daire sayısı yüzde 6.5 artarak 2.4 milyona yükselirken, dolu daire sayısı yüzde 4.2 azalmış. Konu ile ilgili önemli açıklamalar yapan uzmanlar söz konusu bu artışı birkaç sebebe bağlıyor: Daha iyi iş uğruna diğer Avrupa Birliği ülkelerine göçenler, boş da olsa konutlarını tutuyor. Parası olanlar enflasyon döneminde parasını “boş tutma pahasına” gayrimenkule yatırıyor.
Eski kıtada düşüşlerin sinyalleri yıl başında resmen verilmeye başlanmıştı. Avrupa Birliği'nin istatistik ofisi Eurostat tarafından açıklanan son rakamlara göre, son zamanlarda sık sık gündeme gelen konut fiyatları 2023'ün 2. çeyreğinde 2014 yılından bu yana ilk defa yıllık bazda düşüş gösterdi. Ayrıca sonrasında söz konusu bu düşüşün hızlandığı tahmin ediliyor. 2. çeyrekte en keskin yıllık düşüş yüzde 9.9 ile Almanya’da görülürken, yüzde 7.6 ile Danimarka ve yüzde 6.8 ile İsveç sıralandı. Yine paylaşılan bilgilere göre son dönemlerde sık sık gündeme gelen kiralar da savaştan kaçan Ukraynalıların akınıyla yüksek kalmayı sürdürdü. Örnek vermek gerekirse, Estonya’da yüzde 200, Litvanya’da yüzde 160’dan fazla artış gösterdi. Sorun yalnızca Avrupa ile sınırlı değil. Enflasyonla beslenen küresel emlak sektöründe çanlar çalmaya başladı. İsviçre bankası UBS tarafından yapılan son araştırmaya göre, dünyanın 25 büyük kentinde konut fiyatlarına daha yakından bakıldığında “keskin bir düşüş” var.
"Küresel Emlak Balonu Endeksi" gayrimenkul fiyatlarının ortalama yüzde 5 düştüğünü ve trendin muhtemelen devam edeceğini gösteriyor. Fakat “balon” riski sadece Zürih ve Tokyo için var.
UBS de konut piyasasındaki dengesizlikleri özellikle Ukrayna Savaşı, tüm dünyayı etkisi altın alan koronavirüs salgını sebebiyle son iki senede artan enflasyon ve faiz oranlarında küresel artışa bağlıyor.