Taşınmazın mülkiyetini kuru (çıplak) mülkiyet veintifa (yararlanma) hakkı olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Kuru mülkiyet sahibi asıl malik(mal sahibi) olmakla beraber taşınmazı (bağ, tarla, bahçe, ev) kullanamaz, sürüp ekemez, meyvelerini toplayamaz, kiraya veremez. Bu hakların tamamı intifa hakkının süresi boyunca veya hak sahibinin ölümüne kadar intifa hakkı sahibine aittir.
İntifa hakkını kuruluş şekilleri bakımından üç türe ayırıyoruz;
- Sözleşmeyle kurulan intifa hakkı,
- Kanun tarafından öngörülen intifa hakkı,
- Mahkeme kararıyla kurulan intifa hakkı.
Bu başlıkları kısaca inceleyelim:
Sözleşmeyle kurulan intifa hakkı
Bir mal sahibi taşınmazını istediği şekilde satmakta özgürdür. Mal sahibi aynı şekilde bir üçüncü kişi yararına malı üzerinden intifa hakkı da tesis edebilir. Bahsedilen üçüncü kişi gerçek kişi de olabilir tüzel kişi de. Uygulamada genelde bir taşınmazın tamamına sahip olan kimse intifa hakkını üzerinde tutarak kuru mülkiyetinin satışını yapmakta bu yolla intifa hakkının kütüğe tescili zorunluluğu doğmaktadır. Örnek vermek gerekirse; bir baba taşınmazının intifa hakkını üzerinde tutarak, kuru mülkiyetini çocuklarına bağışlayabilir. Böylece yaşadığı sürece mallarından her türlü faydalanmaya devam edebilir. Bu örneğin aksine malik kuru mülkiyeti kendi üzerinde tutarak başkası adına intifa hakkı da tesis edebilir.
Kanuni intifa hakkı
23 Kasım 1990 tarihinden önce ölmüş kişilerin o tarihte sağ kalan eşleri, kendilerine kalmış olan miras içinintifa hakkını kullanabilirler. Bu durum mahkeme tarafından verilen mirasçılık belgesinde belirtilmişse intifa hakkının tapu kütüğüne eş adına tescili gerekmektedir.
Mahkeme kararıyla kurulan intifa hakkı
Mahkeme intifa hakkı tesciline karar verebilir. Mahkeme tarafından kurulacak olan intifa haklarında kesinleşmiş mahkeme kararı istenmektedir.
İntifa Hakkının Tesisi İçin İstenen Belgeler
- İntifa hakkı tesis edilecek taşınmaz malın, varsa tapu senedi yoksa taşınmaz malın ada ve parsel numarasını belirtir belge veya mal sahibinin sözlü beyanı,
- İntifa hakkının kurulmasını isteyen tarafların veya yetkili temsilcilerin fotoğraflı nüfus cüzdanları ile temsilciliğe ilişkin belgeler,
- Tarafların son altı ay içinde çekilmiş 6×4 cm büyüklüğünde birer vesikalık fotoğrafları,
- İntifa hakkı mahkeme kararı ile kurulacaksa kesinleşmiş mahkeme kararı
- Kanuni intifa hakkı tesis edilecekse, sağ kalan eşin intifa hakkını seçtiğine dair mirasçılık belgesi,
- İntifa hakkı taşınmazın tümünün üzerinde değil de, bir kısmı üzerinde kurulacaksa bu kısmı gösterir kroki, belediye encümen kararı veya il özel idare yazısı,
- Belediyeden taşınmazın emlak vergisi değerini gösterir yazı.