Toplumun Görünümü 2023 Kent ve Konut raporuna göre, ülkemizde yüzde 37'lik oran ile en çok kiracı mega kent İstanbul'da bulunuyor. Artış gösteren inşaat maliyetleri sebebiyle konut almak giderek zorlaşırken, konut alamayanlar da arsaya yöneliyor.
İLKE Vakfı TODAM tarafından hazırlanmış olan Toplumun Görünümü 2023 Kent ve Konut raporu yayımlandı. Söz konusu raporda, mega kent İstanbul'un eski konut stokunun yüksek olduğu bir kente dönüştüğü kaydedildi. 2023 yılının Aralık ayında ortalama bir konut fiyatının 3 milyon TL'nin üzerinde olduğu kaydedilirken, ayrıca asgari ücretle çalışan bir kişinin konut sahibi olabilmesi için 17 sene ödeme yapması gerektiğine de değinilmişti. Yaşanan bu konut krizinin artış gösteren inşaat maliyetleri olduğu kaydedilen raporda, mega kent İstanbul’da satılan her 10 evden 7'inin 2. el konut olduğu bildirildi. Dolar kuru ve inşaat maliyetlerinde yaşanan yükselişlerin yeni konut stokundaki artışların önünde engel oluşturduğu, talebin 2. el konutlara doğru akmaya başladığı belirtilen raporda, konut sahibi olmanın da sürekli bir düşüş eğiliminde olduğu bildirildi.
YETERSİZ METREKARE
Haber Global'den Sibel Gülersöyler'in haberine göre söz konusu raporda; vatandaşların yaşadığı konut büyüklüğü ortalama 113 metrekare şeklinde belirtilirken, doğuya gidildikçe hanelerin yaşamış olduğu konut büyüklüğünün arttığı kaydedildi. İstanbul ve Ege’de ikamet eden vatandaşların daha az odalı konutlarda yaşadığı da kaydedilirken mega kent İstanbul’da oturduğu konutta kullanım alanının yeterli olmadığını düşünen hane halkı oranı da yüzde 82,6 şeklinde bildirildi.
ÖNLEM ALINMASI GEREKİYOR
Raporda paylaşılan veriler ile ilgili olarak önemli açıklamalar yapan Sosyolog Dr. Elyesa Koytak ise konuta erişimin azalmaya başladığını ve söz konusu bu durumun eşitsizliklerin ana nedenine dönüşmeden önlem alınması gerektiğini dile getirerek, "İstanbul, Avrupa metropolleri gibi kira bedellerinin, kiracı oranının ve eski konut stokunun yüksek olduğu bir kente dönüşmek üzere. Mega kent İstanbul’la ilgili her politika konut meselesinden başlamalı. dedi.
ARSAYA TALEP DEVAM EDİYOR
Ayrıca diğer bir taraftan finansal dalgalanmaların meydana geldiği son senelerde yatırımcılar, arsa yatırımlarını bir çıkış yolu şeklinde görürken, konut alımından uzaklaşarak bütçelerine göre arsa yatırımlarına yöneldi. Ülkemizde özellikle 2023 yılının Ocak ayından itibaren arsa satış hacminde en yüksek seviyelere ulaşılırken, 2023'te ‘konut dışı satışlarda’ yüzde 58.44’lük oranla da rekor kırıldı. Özellikle Marmara ve Ege Bölgeleri’nde, toplu arsa projelerinin geliştirilerek vadeli satışlara dönmesi, arsa/arazi satışlarının yükselmesinde de önemli bir faktör oynadı. Türkiye’nin belirli bölgelerinde arsa yatırımlarında vatandaşlar genel olarak Tiny House'lara yönelirken, enerji yatırımlarının da artış göstermesiyle arsalara talebin ve bununla doğru orantıda satış fiyatlarının da ivme kazandığı kaydedildi.
REKOR NEREDE?
2023 yılı içinde arsa satış oranıyla gayrimenkul satış oranları kıyaslandığı zaman, en büyük fark mega kent İstanbul’un Çatalca ilçesinde oldu. Çatalca'da 2023'te arsada 1.400’ün üzerinde satış yaşanırken gayrimenkul satışına göre yüzdelik oranı 4 bin 500 seviyelerine ulaştı. Ayrıca arsa yatırımcılarının bir diğer gözde bölgesi de Çanakkale oldu. Çanakkale’de 2023'te 30 bine yakın arsa satışı gerçekleştirilirken, gayrimenkul yatırımına oranla yüzde 470’lik bir hacim farkı görüldü. Yatırımcıların 2023 içerisinde özellikle turistik açıdan büyük ilgi gören Urla, Çeşme, Seferihisar ve Menderes gibi lokasyonlarda da yüksek arsa satışları yaşandı.
Gayrimenkul Uzmanı Gamze Özlü son tablo ile ilgili olarak yaptığı açıklamada, “Arsaya yönelme bulunuyor çünkü konutlar büyük paralar olunca daha küçük ölçeklerde yatırım yapmak isteyen yatırımcılar da arsalara yöneldi. Toprak hiç kimseye kaybettirmez" dedi.
Arazi Geliştirme Yatırım Danışmanlığı'ndan Avukat Mert Van da yaptığı açıklamada tüm dünyayı etkisi altına alan pandemi sonrasında artış gösteren talebin, Çanakkale'nin merkez köylerindeki arazi fiyatlarını zirveye taşıdığını kaydederek, "Lapseki, Suluca, Kemiklialan bölgesinde 10 dönümlük bir arsa, arazi, tarla 20 milyon Türk Lirası, 25 milyon Türk Lirası, merkeze bağlı Batak Ovası bölgesinde de 10 dönüm arsa, arazi, tarla ise 4, 5 milyon Türk Lirası gibi fiyatlardan satılıyor" dedi.